Sonia Iturain Jiménez de Bentrosa psikologo, hezitzaile eta gizarte langileak duela gutxi Nafarroako Unibertsitate Publikoan (UPNA) defendatu eta Javier Fernández Montalvo eta José Javier López Goñi Unibertsitateko Osasun Zientzien Departamentuko irakasleek zuzendutako doktorego tesi batetik ateratako ondorioetako batzuk dira.
Ikerketak, "Arrisku-jokabideak dituzten nerabeentzako prebentzio-programa adierazietan familiak egindako esku-hartzearen emaitzen ebaluazioa" izenburupean, 2012 eta 2016 bitartean Bizkaiko Gizakia Fundazioaren Fundación Proyecto Hombre Navarra eta Hirusta prebentzio-programen erabiltzaile diren 373 gurasoren laginetik lortutako datuak aztertzen ditu.
Horietako lehenengoan, datu gehienak horietatik datoz, eta 13 eta 20 urte bitarteko gazteak eta haien gurasoak artatzen ditu. Lagina 229k osatzen zuten (105 aita eta 124 ama), eta bigarrenean, 144k (63 aita eta 81 ama).
Azterlanaren diseinua gurasoen hasierako ebaluazio batek osatzen zuen programak hastean; beste batek, amaitzean, eta hirugarren batek, sei hilabetera. Azterketaren emaitzak bi bloketan bildu ziren: lehenak bi programetara joan ziren gurasoen ezaugarriak deskribatzen zituen (soziodemografikoak, hezkuntza-estiloak, komunikazio-estiloak eta baldintza psikopatologikoen presentzia), eta bigarrenak lortutako emaitzetan jartzen zuen arreta (hezkuntza-aldagaiak eta eragin psikologikoaren maila kontuan hartuta), NUPek ohar batean jakinarazi duenez.
Hezkuntza-estilo demokratiko baten babes-efektua
Azterlanak agerian uzten du gurasoek hezkuntza-estilo demokratikoa hartzeak duen babes-efektua. Aitzitik, estilo permisiboa autoritarioa baino okerragoa da. Familien ezaugarri soziodemografikoei dagokienez, egileak nabarmendu du "gurasoen profil oso normalizatua" dagoela eta ama buru duten guraso bakarreko familien ehunekoa handiagoa dela aitena baino.
Komunikazio-estiloei dagokienez, ikerketak nabarmentzen du asertiboak direla egokienak, eta komunikazio pasibo oldarkorra, berriz, gurasoen sintomatologia psikopatologikoaren maila handiagoarekin lotzen da. Azken horri dagokionez, nabarmentzekoa da, halaber, ikerketak erakusten duela aztergai diren gurasoek biztanleria orokorrak baino egoera psikopatologiko larriagoa dutela, bereziki amek (porrot-sentimenduak, autoestimu baxua, gogo-aldarte depresiboa eta antsietate-maila handiak).
Horrez gain, "Seme edo alaba nerabearekin izaten diren gatazkek egoera larriagotzen duen bikote-gatazka eragin dezakete", nabarmendu du egileak, "Eta bikotearen isolamendu sozialarekin lotzen dira, sozialki elkarreraginari uzten baitio eta aisialdiko eta denbora libreko ohiko jarduerak bertan behera uzten baititu".
Gurasoen estresari dagokionez, azterketak ondorioztatzen du beren rola estresatzailetzat hartzen duten gurasoek sintomatologia eta eragin handiagoa dutela beren bizitzako eremu guztietan. Hala ere, atsegingarritzat jotzeak babes-efektua du. Nolanahi ere, azterlanak erakusten du bizitzako eremu guztietan egokitze-falta handia duten gurasoak direla, eta eragin hori handiagoa dela amen kasuan.
Iragarpenaren ikuspegitik, azterlanaren egileak dioenez, parte-hartzaileen adina ere kontuan hartu beharreko puntu garrantzitsua da; izan ere, guraso gazteenek joera handiagoa dute hezkuntza-estilo demokratikoa eta estresagarria eta atseginagoa izateko.
Azkenik, aztertutako programetan lortutako emaitzei dagokienez, ikerketaren jarraipena egiteak gurasoek hezkuntza-estilo demokratikoagoa eta komunikazio asertiboagoa har dezaten laguntzen du, eta bi alderdi horiek "funtsezkoak dira familia-eremuan nerabezaroan arrisku-jokabideak prebenitzeko", egileak dioenez. Gainera, ondorioztatu duenez, programetan parte hartzeak nabarmen murrizten ditu sintoma psikopatologikoak eta desorekak.
Sonia Iturain Jiménez de Bentrosa Gizarte Lanean diplomatua da Nafarroako Unibertsitate Publikoan (2008), eta Gizarte Hezkuntzan Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalean (UNED, 2013), non Psikologiako gradua ere lortu zuen 2015ean. NUPeko banako, familia eta taldeekin Esku-hartze Sozialeko Unibertsitate Masterra (2010) eta Bigarren Hezkuntzako Irakasleen Unibertsitate Masterra egin ditu, Laneko Prestakuntza eta Orientazioa espezialitatean (UNED, 2016).
Sonia Iturain 2009az geroztik profesionalki lotuta dago arrisku-jokabideak dituzten nerabeei eta haien gurasoei laguntzeko Suspertu programari, Gizakia Helburu programari, eta haren zuzendari izan zen 2015 eta 2017 artean. Programak arrisku-jokabideen prebentzioan lan egiten du 13 eta 20 urte bitarteko gazteen eta haien gurasoen artean, arlo pertsonalean, familian, eskolan eta gizartean, bai eta prebentzio orokorrean ere, aholkularitza eta prestakuntza emanez ikastetxeetan. Gaur egun, nerabeen terapeuta gisa dihardu aipatutako programan, eta familia terapeuta izan zen 2009tik 2015era.